Klik op een afbeelding om een onderwerp over de zon te kiezen
      |
De zon en astronomie
Astronomie is de wetenschappelijke studie van hemellichamen (zoals sterren, planeten, kometen en sterrenstelsels) en verschijnselen die buiten de aardatmosfeer ontstaan (zoals kosmische achtergrondstraling).
In dit gedeelte nemen we een nadere blik op hoe onze dichtstbijzijnde ster past in de galactische buurt, genaamd de Melkweg, en welke afstanden, snelheden en verhoudingen er eigenlijk in het spel zijn. Laten we beginnen met iets eenvoudigs:
Hoe ver weg is de zon?
Wanneer de zon het dichtst bij de aarde staat, is de afstand tussen de twee ongeveer 147.000.000 km, wat overeenkomt met ongeveer 105 keer de diameter van de zon. Aangezien licht reist met 299.792,458 km/s, duurt het dus ongeveer 8,17 minuten voordat het licht van zijn bron de aarde bereikt.
Om een beter beeld te geven van de afstandsverhoudingen, kan men met andere woorden zeggen dat als de zon de grootte had van een strandbal van 1 meter in diameter, de aarde een diameter zou hebben ter grootte van een knikker (0,9 cm) en 105 meter verderop zou zijn. Het zou dus moeilijk zijn om de aarde vanaf de zon te zien, wat ons naar het volgende punt brengt.
Leegte
Uit het bovenstaande krijgt men snel de indruk dat ons zonnestelsel voornamelijk uit leegte bestaat, maar is dat alleen wanneer men kijkt naar de verhouding tussen de zon en de aarde, of is het een meer algemeen iets?
Laten we beginnen met de aarde en de maan...
De diameter van de aarde is 12.742 km, terwijl die van de maan 3.474 km is, en de afstand tussen de twee is ongeveer 384.400 km. Dus als de aarde deze keer de grootte had van een strandbal met een diameter van 1 meter, zou de maan een diameter hebben van 27 cm en 30 meter verderop zijn. Vergeleken met de verhouding tussen de zon en de aarde, is het dus aanzienlijk minder 'niets'. Maar wat als we de verhoudingen vergroten?
De dichtstbijzijnde ster
De dichtstbijzijnde ster, Proxima Centauri, is ongeveer 4,24 lichtjaar verwijderd en heeft een grootte van ongeveer 214.560 km. Dus als de zon weer de grootte had van onze 1 m strandbal, zou Proxima Centauri een diameter hebben van 15,4 cm en 27.167 km verderop zijn. Zo...! Verrast? Nu krijgt men echt een indruk van hoeveel 'niets' ons sterrenstelsel bevat. Maar wat als we nog een stap verder gaan in de verhoudingen?
Het dichtstbijzijnde sterrenstelsel
Het dichtstbijzijnde sterrenstelsel, Andromeda, is ongeveer 2.537.000 lichtjaar verwijderd en heeft een diameter van ongeveer 220.000 lichtjaar. Ter vergelijking, de Melkweg heeft een diameter van ongeveer 105.700 lichtjaar (bestaande uit ongeveer 400 miljard sterren). Dus als we deze keer de Melkweg verkleinen tot de grootte van onze strandbal, met een diameter van 1 meter, zou Andromeda ongeveer 2 meter in diameter zijn en zich 24 meter verderop bevinden. Dit geeft echter niet noodzakelijk een goed beeld omdat sterrenstelsels zich verzamelen in clusters. Laten we nog een stap verder gaan...
Sterrenstelselsclusters
Men schat dat er ongeveer 100-200 miljard sterrenstelsels in het universum zijn. Deze hebben de neiging zich te verzamelen in groepen, genaamd sterrenstelselsclusters.
De Melkweg en Andromeda maken deel uit van de sterrenstelselscluster die vaak gewoon 'Local Cluster' wordt genoemd, bestaande uit 54 sterrenstelsels, waarvan vele dwergsterrenstelsels zijn. Het heeft een diameter van ongeveer 10 miljoen lichtjaar. De dichtstbijzijnde sterrenstelselscluster is de 'Virgo Cluster', die bestaat uit ergens tussen de 1.300 en 2.000 sterrenstelsels, een diameter heeft van ongeveer 15 miljoen lichtjaar, en waarvan het centrum ongeveer 53,8 miljoen lichtjaar verwijderd is.
Als onze sterrenstelselscluster de grootte had van de strandbal, zou de 'Virgo Cluster' ongeveer 1,5 meter breed zijn, en de rand ervan zou 4,6 meter verderop zijn.
Sterrenstelselsclusters verzamelen zich echter ook in 'superclusters', maar deze zijn niet langer rond van vorm, dus onze kleine oefening met de strandbal werkt niet langer in deze verhoudingen. Als je een indruk wilt krijgen van hoe deze eruitzien, kunnen we deze video aanbevelen:
https://www.youtube.com/watch?v=rENyyRwxpHo
Het kan echter niet worden uitgesloten dat als men nog een stap verder gaat en naar ons universum kijkt, het misschien ook slechts één van de miljarden universums is.
De beweging van de Melkweg en het zonnestelsel
Vanwege de zwaartekracht merken we het niet, maar we bewegen eigenlijk op verschillende manieren door de ruimte tegelijk.
De aarde beweegt rond de zon met ongeveer 110.000 kilometer per uur, terwijl ze tegelijkertijd om haar as draait met een snelheid van ongeveer 1.600 kilometer per uur. Maar dat is nog maar het begin...
De zon beweegt namelijk ook. Een van de redenen hiervoor is dat de Melkweg draait. Dit zorgt ervoor dat de zon door de ruimte beweegt met 792.000 kilometer per uur, waardoor de beweging van de aarde door de ruimte - in plaats van een eenvoudige ovale cirkel - er eerder zo uitziet:
Men kan natuurlijk nog een stap verder gaan en zeggen, maar beweegt de Melkweg dan ook door het universum?
En ja, dat klopt, maar hoe meer men naar grotere schalen kijkt, hoe duidelijker het wordt dat beweging een kwestie is van "ten opzichte van wat?". Als het universum gewoon oneindig groot was en de Melkweg het enige sterrenstelsel was, zou het helemaal geen zin hebben om over beweging te praten. Ten opzichte van andere elementen in het nabije deel van het universum, kunnen we echter zeggen dat:
- De Melkweg en Andromeda naderen elkaar met 468.000 kilometer per uur en zullen over ongeveer 5 miljard jaar botsen.
- Onze sterrenstelselscluster nadert de 'Hydra Cluster' met ongeveer 2.160.000 kilometer per uur.
- De Melkweg beweegt ook binnen onze sterrenstelselscluster, ten opzichte van de andere sterrenstelsels die de cluster vormen.
Daarom heeft het niet langer veel zin om de snelheid van de Melkweg in één enkel getal uit te drukken, wat betekent dat hetzelfde eigenlijk geldt voor de beweging van de aarde als men het in een iets groter perspectief bekijkt.
Nu hebben we een beetje gekeken naar verhoudingen en leegte in het universum, en op dezelfde manier kan het interessant zijn om in te zoomen en te kijken naar de leegte in moleculen, atomen, atoomkernen, enz.
Hoe ver moet men naar beneden gaan om iets te vinden dat niet voornamelijk uit leegte bestaat? Misschien kan men uiteindelijk eerder zeggen dat alles uit energie bestaat, maar dat is een heel andere discussie die je zelf kunt volgen. Misschien vind je de wereld van de kwantumtheorie spannend...
Lumify - een zonne-energie lichtslinger...
...die het hele jaar door werkt!
De zon en mythologie
Griekse mythologie
Helios is de god en personificatie van de zon.
Waar Zeus, Hera en de andere 10 Olympische goden in de Griekse mythologie kinderen waren van Kronos en Rhea, die 2 van de 12 Titanen waren, waren de zon (genaamd Helios), Selene (de maan) en Eos (de godin van de dageraad) nakomelingen van Thea en Hyperion, die 2 andere van de 12 Titanen waren.
Helios werd beschreven als een knappe, jonge man, gekroond met de stralende aura van de zon, en reed volgens de mythologie elke dag over de hemel in een wagen getrokken door 4 gevleugelde paarden, en 's nachts voer hij noordwaarts om de aarde via de wereldrivier Okeanos, een andere van de 12 Titanen.
Het bekendste verhaal waarin Helios voorkomt, gaat eigenlijk over zijn zoon, Phaethon, die probeerde de wagen van zijn vader te besturen, maar de controle verloor en de aarde in brand zette. Als het niet voor Zeus was geweest, die een bliksemschicht naar hem gooide en hem ter plekke doodde, zouden alle stervelingen zijn omgekomen.
Noordse mythologie
In de Noordse mythologie zijn Zon en Maan een broer en zus. Toen ze voor het eerst ontstonden, tijdens de schepping van Kosmos, kenden ze hun krachten niet en wisten ze niet wat hun doel in de wereld was. Toen kwamen de goden bijeen en creëerden de verschillende delen van het ritme van de dag en het jaar, evenals de fasen van de maan, zodat Zon
